Болорсофт блог

Фердинанд Сосюр нь хэлийг тайлбарлах онол хөгжүүлсэн бөгөөд түүгээрээ орчин цагийн хэл шинжлэлийн онолыг үндэслэгч гэж тооцогддог. Тэрээр 1857 онд Швейцарийн Женев хотод төрсөн бөгөөд Германы Лайпциг болон Берлиний их сургуульд эртний герман хэлээр суралцаж 1906 – 1911 Женевт хэл шинжлэлийн ерөнхий онолын лекц уншдаг байжээ. Урьд хэлийг түүх талаас нь хэрхэн хувьсаж өөрчлөгдөж ирсэн болоод гарал үүслийг нь голчлон судалдаг байсан бол түүний онол үүнийг язгуураар нь салгаж чадсан юм. Сосюрын онол 3 үндсэн ойлголтоос тогтоно. Хүний хэл яриа (langage) нь хамгийн дээд ерөнхий ухагдахуун бөгөөд хэлний систем (langue) ба авиа зүйг (parole) хамарна. Хэлний систем буюу langue нь хэсэг бүлэг хүмүүсийн харилцан тохиролцооноос үүссэн тул нийгмийн бүтээгдэхүүн буюу хэл (Монгол хэл, Герман хэл гэх мэт) бөгөөд тус хэлний хэрэглэгчийн тодорхой үйлдэл буюу parole-г агуулна. Хэлний систем нь тэмдэгтийн систем буюу Semiotik юм. Нэг тэмдэг нь материаллаг ба хийсвэр 2 талтай. Материаллаг тал нь байгальд оршин буй зүйл буюу физик объект бол хийсвэр тал нь төсөөлөл юм. Үүнийг хялбаршуулан тайлбарлавал:
М О Д (хэлний тэмдэгт) гэсэн 3 үсгийн дараалал нь дээрээ саглагар ногоон навчтай ойд ургадаг гозгор юмыг илэрхийлнэ. Тус холбоосонд гэхдээ логик байхгүй, тэмдэгт бол дурын. Хэрвээ М О Д ба ойд ургадаг гозгор зүйлийн хооронд логик холбоос байсан бол бүх хэлэнд (англи, герман, орос…) энэ зүйлийг М О Д гэж нэрлэх ёстой. Бид зүгээр л тус зүйлийг МОД гэж тохиръё гээд тодорхойлчихсон хэрэг. Тиймээс юм ба нэрийн хооронд холбоо байхгүй бөгөөд ямарваа шинж чанарыг илэрхийлэхгүй, зөвхөн ялгааг л тохирчихсон гэсэн үг юм. Ийнхүү ялгахын урьдач нөхцөл нь түүнийг ялгах үнэ цэнэ болох бөгөөд хэрэв ялгах үнэ цэнэгүй бол утгагүй тэмдэгт болно гэсэн ойлголтыг мөн оруулж өгсөн байдаг. Энэ нь түүний онолын маш чухал нэгэн суурь юм. Жишээлбэл бид газраас таван чулуу түүгээд хэдийгээр өнгө, хэлбэр дүрс, жин нь өөр байсан ч объект тус бүрээр нь нэрлэн дуудаж чадахгүй. Учир нь бид чулууг дотор нь ангилах шаардлага байгаагүй тул тэднийг нэг бүрчлэн нэрлээгүй байна. Хэрвээ хаа нэгтэй энгийн чулуугаар гоёл чимэглэл хийдэг ч юм уу, ямар нэгэн байдлаар маш идэвхтэй хэрэглэдэг байсан бол тэр хүмүүс тус бүрээр нь нэрлэх нь дамжиггүй юм. Тэгж ангилдаг хүмүүсийн хэлэнд олон тийм тэмдэгт буюу үг байх бөгөөд тэд бидэнд чулуу бүрийг тус тусад нь хамгийн том нь чулуудай, дунд зэргийнх нь чулуухай, хамгийн багыг нь чулуухан гэдэг гэж хэчнээн тайлбарлаад бид түүнийг хүлээж авч чадахгүй. Бидний хувьд чулуу бол чулуу. Том, дунд зэрэг ба жижиг чулуу.

Тухайн хэлээр буюу langue нийгмийн хэсэг бүлэг хүмүүсийн амьдралын хэв маяг, юуг ялгах шаардлагатай вэ гэдгээсээ хамаараад өөр өөр байж болно. Жишээлбэл Монголчууд нэг настай адууг унага, 2 настайг нь даага, 3 настайг нь шүдлэн, 4 настайг нь хязаалан, 5 настайг соёолон гэх мэтээр ялгаж нэрлэсэн байдаг ба европын ямар ч хэлэнд ингэж ялгах үгс байхгүй. Нэг настай морь, 2 настай морь, 3 настай морь л гэж ярина. Бид 2 настайг нь даага гэдэг юм эдгээр нь ялгаатай гэж хэчнээн тайлбарлаад европ хүмүүс хүлээж авахгүй. Учир нь тэнд ядаж 5 насаар нь ялгаж морь уралдуулж байсан уламжлал ч байхгүй тул ингэж ялгаж ангилах шаардлага гараагүй буюу үнэ цэнэгүй байсан тул тийм үгс үүсээгүй байна.

Болорсофт компани бүтээгдэхүүн бүрдээ “Болор” угтвар залган нэрлэдэг нь байгууллагын заншил юм. Болор нь тунгалаг гэсэн утгатай үг бөгөөд Болорсофт болон Болорсофтын эргэн тойрон дох зүйлс үргэлж болор шиг тунгалаг ариун байг гэж ерөөн эл нэрийг сонгосон байдаг.
Энэ ч утгаараа та “Болор дуран” бүтээгдэхүүний тухай бүхий л мэдээллийг энэхүү цахим хуудаснаас нэвт авч байгаа гэдэгт итгэж байна.

Бид тус зөв бичих дүрмийн алдаа шалгах программынхаа хамгийн эхний 1.0 хувилбарыг компанийн үүсгэн байгуулагч С.Бадралын саналаар “Болор” гэж 2013 онд анхны нээлтээ хийж байхдаа нэрлэж байв. Гэвч тус нэрийн хажууд “кирил зөв бичих дүрмийн алдаа шалгах программ” гэсэн бүтээгдэхүүний үндсэн зорилгыг илтгэсэн тодорхойлолт үргэлж хамт бичигддэг байсан ба бид энэ нэршлээ хэт урт байна гэж үзэж манай компанийн хэл шинжлэлийн зөвлөх болсон Э.Мөнх-Учралд тус нэршлийг богиносгох талаар санал тавьсан байдаг.

Англи хэлэнд “spellchecker” гэж маш богинохон нэршил байдаг ч үүнийг бид эх хэлнээ буулгахад хэт урт байсан нь бүтээгдэхүүнийг сурталчлах, олон нийтэд таниулахад ихээхэн хүндрэлтэй байсан юм. Иймд бид нэрээ “Болор алдаа шалгагч” болгох талаар саналтай байсан боловч хэл шинжээч Э.Мөнх-Учрал “-гч” үйлийг эрхлэгч дагавраар бүтсэн үг  нь хүн болон амьд амьтан дээр хэрэглэгддэг үг хэмээн үзэж одоо хэн бүхний мэддэг болсон “алдаа шалгуур” хэмээх нэршлийг гаргаж ирсэн байдаг.
Ийнхүү бид дараагийн дэд хувилбараасаа буюу 1.1 хувилбараасаа эхлэн тус үгийг шууд нэршлийнхээ бүрэлдэхүүнд оруулж “Болор алдаа шалгуур” хэмээн нэрлэж эхэлсэн юм.

Нэгэнт англи хэлний “spellchecker” гэх үгний орчуулга болон “алдаа шалгуур” гэх ойлголтыг олон нийтэд таниулж чадсан учраас мөн бүтээгдэхүүнийхээ стратегийн бодлогод өөрчлөлт хийх үүднээс бид “Болор алдаа шалгуур” нэршлээ үндсэн нэрээр үлдээж, 2015 оны 2 сард Болорсофт компанийн фейсбүүк хуудас дахь нийт дагагчдын дунд зарласан шагналт тэмцээнээс шинэ хувилбартаа шинэ нэрийн сонгон шалгаруулалт хийн, Ц. Чинзоригийн “Болор дуран” болон Г. Мөнхтөрийн “Болор сэцэн” гэсэн нэрс хүчтэй өрсөлдөн, “Болор дуран” нэр шалгарсан байдаг.

Ийнхүү бидний одоогийн хэрэглээнд буй 2.0 хувилбар маань “Болор дуран” болсон юм. Харилцагчдынхаа дундаас шалгарсан нэрээр хөгжүүлэгдэн явж буй бүтээгдэхүүн маань дараа дараагийн хувилбар бүрдээ шинэ нэр өгөх бодлого баримталж ажиллах бөгөөд ирэх хувилбартаа магадгүй “Болор сэцэн“, магадгүй уншигч таны ч санал болгох өвөрмөц нэр байх боломжтой юм.

Сэтгэгдэл хэсэгт санал болгох нэрээ бичээд илгээж болох ба хэрэв таны өгсөн нэр бидэнд таалагдвал таныг Болорсофт ХХК дуртайяа урамшуулах болно.